Steeds meer mensen worden het slachtoffer van factuurfraude. Dit fenomeen bestaat al jaren, maar de laatste tijd stijgt het aantal klachten zeer snel. In 2020 kreeg de economische inspectie van de FOD Financiën zo’n 369 meldingen. Dat is een stijging van maar liefst 19 procent ten opzichte van 2019.
Als je weet dat oplichters in totaal zo’n 4,5 miljoen euro konden stelen, dan is het dringend tijd voor een kordate aanpak. Met de zogenaamde IBAN-naamcontrole schakelt de banksector in ons land een versnelling hoger.
Factuurfraude: een hardnekkig probleem
Het principe is erg simpel: bij factuurfraude onderscheppen oplichters een echte factuur tijdens de verzending, veranderen het rekeningnummer van de leverancier door een ander nummer (van een zogenaamde ‘geldezel’) en versturen de aangepaste factuur. Vroeger werden facturen fysiek gestolen, vandaag hacken oplichters een mailbox. Zowel particulieren als ondernemingen kunnen het slachtoffer worden van dergelijke bedenkelijke praktijken.
Voer je als nietsvermoedende klant een overschrijvingsopdracht in voor deze factuur? Dan kan jouw bank niet detecteren dat het rekeningnummer van de geldezel niet overeenstemt met het nummer van jouw
leverancier. De reden hiervoor is vrij eenvoudig: de bank beschikt niet over gegevens hiervoor, omdat die opgeslagen zijn bij de bank van de begunstigde. Welke naam van een begunstigde je als betaler ook vermeldt: jouw bank zal de betaling altijd uitvoeren. Extra vervelend is dat een bank niet verplicht is om bij factuurfraude het verloren geld terug te storten.
De invoering van de IBAN-naamcontrole moet hier verandering in brengen.
Wat houdt een IBAN-naamcontrole in?
Bij een IBAN-naamcontrole controleert de bank tijdens de invoering van een overschrijvingsopdracht of het rekeningnummer (IBAN) en de naam van de begunstigde overeenstemmen. Is dat niet het geval? Dan zal de bank dit tijdig melden aan de betaler, die daarna zijn of haar overschrijvingsopdracht al dan niet kan bevestigen.
Het implementeren van deze ogenschijnlijk eenvoudige oplossing wordt in de praktijk echter een grote uitdaging. De schrijfwijze van voor- en achternamen kent immers een grote verscheidenheid, en ook afkortingen in namen kunnen een extra obstakel zijn. Tot op zekere hoogte zal de IBAN-naamcontrole rekening houden met die variaties.
De IBAN-naamcontrole in onze buurlanden
Misschien kan de Belgische banksector inspiratie opdoen in onze buurlanden. Want zowel in Nederland als het Verenigd Koninkrijk bestaat dit controlesysteem al langer. Bij onze noorderburen werd de IBAN-naamcontrole in 2017 ingevoerd. Ondertussen gebruiken alle grote banken – zoals ABN Amro, ING en Rabobank – deze oplossing. En met succes: sinds de invoering ervan zijn frauduleuze transacties met maar liefst 80 procent gedaald.
Geen wondermiddel
Ondanks de meerwaarde die de IBAN-naamcontrole biedt, helpt het mechanisme niet bij phishing of andere fraude waar een derde (de phisher) betalingen initieert op basis van codes die eerder via e-mail of telefoon verkregen werden. Het controlesysteem helpt evenmin in gevallen waarbij de titularis van de rekening gemanipuleerd wordt om een bepaalde overschrijving te doen. Je kan er immers voor kiezen om geen rekening te houden met de melding dat er ‘geen overeenstemming’ is tussen de naam en het rekeningnummer van de begunstigde.
Tijdslijn
Wat zijn de volgende stappen in de uitrol van de IBAN-naamcontrole in ons land?
In een eerste fase zal het systeem de Belgische IBAN-nummers controleren. De controle van buitenlandse rekeningnummers is nog niet aan de orde, omdat dit deel uitmaakt van een Europese beslissing.
De Belgische banksector wil echter niet bij de pakken blijven zitten in de strijd tegen factuurfraude. Via sectoroverleg wordt momenteel volop gesleuteld aan een performant controlemechanisme. Tijd dus om oplichters zo snel mogelijk de pas af te snijden.
